Helena Blavatsky
| Helena Blavatsky | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Елена Петровна Ган  31 Gorffennaf 1831 (yn y Calendr Iwliaidd) Dnipro |
| Bu farw | 26 Ebrill 1891 (yn y Calendr Iwliaidd) Llundain |
| Dinasyddiaeth |  Rwsia |
| Galwedigaeth | athronydd, llenor, newyddiadurwr, ocwltydd, golygydd, theosophydd |
| Adnabyddus am | The Secret Doctrine |
| Tad | Peter Hahn |
| Mam | Yelena Hahn |
| Gwobr/au | Subba Row Medal |
Awdures o Ymerodraeth Rwsia a'r Unol Daleithiau oedd Helena Blavatsky (neu Helena Petrovna Blavatsky; 31 Gorffennaf 1831 - 26 Ebrill 1891) a oedd yn athronydd, newyddiadurwr ac ocwltydd. Fe'i ganed yn Dnipro, 4ydd dinas fwyaf Yr Wcráin a bu farw yn Llundain o'r ffliw.[1][2][3][4][5]
Yn 1875 cyd-sefydlodd y Gymdeithas Theosoffi (the Theosophical Society) yn Ninas Efrog Newydd. Roedd ganddi ddilynwyr ledled y byd, ac adnabyddwyd hi fel prif arweinydd y grefydd esoterig Theosoffi haniaethol, yn ei chyfnod.
Fe'i ganed i deulu aristocrataidd Rwsia-Almaenig yn Yekaterinoslav (Dnipro heddiw), a oedd yn rhan o Ymerodraeth Rwsia, teithiodd Blavatsky yn eang o amgylch yr Ymerodraeth Rwsia fel plentyn. Yn hunan-addysgiadol yn bennaf, datblygodd ddiddordeb mewn esoteriaeth Gorllewinol yn ystod ei harddegau. Honodd, yn ddiweddarach, iddi fynd ar gyfres o deithiau yn 1849 lle'r ymwelodd ag Ewrop, America, ac India, gan honni iddi ddod ar draws grŵp o bobl ysbrydol, "Meistr yr Hen Ddoethineb" yn Shigatse, Tibet, lle buont yn ei hyfforddi i ddatblygu dealltwriaeth ddyfnach o synthesis crefydd, athroniaeth a gwyddoniaeth. Mae beirniaid cyfoes a rhai bywgraffwyr diweddarach wedi dadlau bod rhai (neu bob un) o'r ymweliadau tramor hyn yn ffug, a'i bod wedi treulio'r cyfnod hwn yn Ewrop. [6][7]
Erbyn dechrau'r 1870au, roedd Blavatsky yn ymwneud â'r mudiad Ysbrydolrwydd (Spiritualism). Er ei bod yn amddiffyn bodolaeth ffenomenau Ysbrydolrwydd, dadleuodd yn erbyn y syniad fel prif ffrwd, mai ysbrydion y meirw oedd yr endidau y cysylltwyd â hwy. Ymfudodd i'r i Unol Daleithiau America yn 1873, a daeth yn gyfaill i Henry Steel Olcott a daeth i lygad y cyhoedd fel cyfryngydd i ysbrydion, sylw a oedd yn cynnwys cyhuddo rhai pob o dwyll.
Yn 1877 cyhoeddodd Isis Unveiled, llyfr a oedd yn amlinellu ei barn ar theosoffi.
India
[golygu | golygu cod]Disgrifiodd Blavatsky Theosophy fel "synthesis o wyddoniaeth, crefydd ac athroniaeth", gan ddatgan fod Theoso yn adfywiad o'r "Doethineb Hynafol", sy'n tanseilio holl grefyddau'r byd. Yn 1880 symudodd hi ac Olcott i India, lle cysylltwyd y Gymdeithas â'r Arya Samaj, mudiad diwygio Hindŵaeth. Yr un flwyddyn, yn Ceylon, honir mai hi ac Olcott oedd y bobl gyntaf o'r Unol Daleithiau i drosi'n ffurfiol i Fwdhaeth.
Dirywiodd ei hiechyd yn 1885 a dychwelodd i Ewrop, gan sefydlu'r Blavatsky Lodge yn Llundain. Yno y cyhoeddodd The Secret Doctrine, sylwebaeth ar yr hyn a honnodd hi oedd hen lawysgrifau Tibetaidd, yn ogystal â dau lyfr arall, The Key to Theosophy a The Voice of the Silence. Bu farw o'r ffliw.
Anrhydeddau
[golygu | golygu cod]- Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: Subba Row Medal (1888)[8] .
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Cyffredinol: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11892330s. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Disgrifiwyd yn: https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Helene_Petrovna_Blavatsky. https://www.bartleby.com/library/bios/index2.html.
- ↑ Rhyw: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11892330s. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. Anhysbys; Frances Willard (1893), Frances Willard; Mary Livermore, eds. (yn en), A Woman of the Century (1st ed.), Buffalo: Charles Wells Moulton, LCCN ltf96008160, OL13503115M, Wikidata Q24205103 https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/. Gemeinsame Normdatei. dyddiad cyrchiad: 18 Gorffennaf 2024.
- ↑ Dyddiad geni: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11892330s. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/. "Jelena Petrovna Blavatskij". "Helena Blavatsky". https://www.bartleby.com/library/bios/index2.html.
- ↑ Dyddiad marw: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11892330s. ffeil awdurdod y BnF. dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015.
- ↑ Galwedigaeth: https://www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
- ↑ Anrhydeddau: "Subba Row Medal".
- ↑ "Subba Row Medal".